Historia

Początkowo Warta istniała jako osada rolnicza, jednak korzystna lokalizacja w pobliżu szlaków handlowych oraz korzystne warunki klimatyczno-glebowe przyczyniły się do szybkiego rozwoju miasta.

W 1255 r. książę Kazimierz Konradowicz nadał osadzie prawa miejskie. W 1331 r. Warta została doszczętnie spalona przez tzw. rajzę krzyżacką. 28 października 1423 r. Władysław II Jagiełło wydał tu tzw. statut warcki.

Okres świetności miasta przypadł na XV, XVI wiek i pierwszą połowę XVII wieku. Warta wówczas nie tylko wyposażyła swe kościoły w cenne ołtarze, obrazy, monstrancje (dziś bezcenne dzieła sztuki), ale też czynnie wspierała królów Polski w obronie granic i walkach przed najeźdźcami. Czyniła to poprzez wpłaty wysokich kwot a także dając żołnierzy na wojny np. na wojnę z krzyżakami Warta wysłała 25 wyposażonych i uzbrojonych, co stawiało ją na poziomie dużych miast polskich. Ponieważ większość zabudowy była drewniana, często dochodziło do pożarów. Zwykle miasto radziło sobie dobrze z tymi klęskami, gdyż rozwinięta była wzajemna pomoc, królowie także okazywali łaskę i zwalniali mieszczan z opłat.

W 1467 r. założono klasztor Bernardynów istniejący do dziś i mający znaczny wpływ na życie kulturalne i duchowe Warty. W mieście dobrze rozwinęło się rzemiosło i usługi min. tkactwo, krawiectwo, kuśnierstwo, sukiennictwo, garbarstwo, kowalstwo, złotnictwo, młynarstwo i ceramika.

Pozycję swą miasto zaczęło powoli tracić w połowie XVII wskutek potopu szwedzkiego, niepokojów, wojen i związanego z tym upadku gospodarczego. Po ostatnim rozbiorze Warta znalazła się na krótko pod zaborem pruskim, w czasach napoleońskich była w granicach Księstwa Warszawskiego, a po Kongresie Wiedeńskim w granicach Królestwa Polskiego.

W 1815 r. powstał tu 3 Pułk Strzelców Konnych, który brał udział w Powstaniu Listopadowym, a następnie został reaktywowany w II Rzeczpospolitej w Wołkowysku. I wojna światowa przyniosła miastu nędzę i zniszczenia, to jednak nie złamało ducha wolności mieszkańców. Już w 1915 r. powstał w Warcie oddział Polskiej Organizacji Wojskowej (a przy nim pierwsza drużyna harcerska), który aż do 1918 r. prowadził tajne szkolenia wojskowe młodych ochotników. Dzięki temu POW na czele z przyszłym bohaterem St. Skarżyńskim 11 listopada rozbroili Niemców, a wielu członków tej organizacji jako żołnierze 29 Pułku Strzelców Konnych i innych formacji walczyli o wschodnie granice Rzeczpospolitej i w Bitwie Warszawskiej. Warto zauważyć, że w okresie międzywojennym w mieście kwitło życie kulturalne i działało wiele stowarzyszeń.

Spokój przerwał atak Niemców na Polskę w 1939 r., którzy min. tą drogą szli na zdobycie stolicy. Mieszkańcy uciekli przed frontem, mimo to Warta została zniszczona, a cały region włączony do Rzeszy pod nazwą Kraj Warty. Od pierwszych dni okupant wprowadził straszny terror, sprowadzający mieszkańców do roli poddanych bez żadnych praw; nastąpiły aresztowania, osadzanie w obozach, prześladowania, wywózki, przymusowa praca dzieci, eksterminacja. Masowo osiedlano Niemców. Nie istniały żadne polskie instytucje ani stowarzyszenia, a polityka Niemców zakładała całkowite wyniszczenie ludności. W dniach 19-21 stycznia 1945 r. w Warcie i okolicach toczyły się boje z wycofującymi wojskami okupanta.

Miasto może pochwalić się takimi historycznymi atrakcjami turystycznymi jak:

• stary rynek w centrum Miasta,
• Kościół i klasztor ojców Bernardynów,
• Kościół i klasztor sióstr Bernardynek,
• kościół św. Mikołaja,
• Cmentarz katolicki z zabytkowymi mogiłami
• cmentarz żydowski

Ponadto, na terenie Gminy znajdują się dworki szlacheckie oraz historyczne obiekty sakralne.